Tag: 2010

Na wyjazd na międzynarodowe pokazy lotnicze i wojskowe armii węgierskiej odbywające się na Węgrzech w miejscowości Kecskemét, zwane także Kecskemét Airshow, ostrzyłem sobie zęby już od 2009 roku. Niestety z powodu kryzysu impreza w 2009 roku została odwołana. Apetyt urósł strasznie, podsycany pojawiającymi się na oficjalnej stronie pokazów kolejnymi potwierdzeniami uczestnictwa w imprezie różnych atrakcji. Nie przez przypadek piszę „potwierdzeniami”, bo strona pokazów jest swojego rodzaju ciekawostką. Na dłuuugo przed imprezą na stronie goszczą same światowe gwiazdy, które podobno są zapraszane przez organizatorów. Zazwyczaj znajdziecie tam choćby Blue Angels czy Thunderbirds :) Z czasem pojawiają się potwierdzenia bądź dane pozycje są kasowane. W tym roku było naprawdę dużo potwierdzeń i to takich atrakcji, jakie nie są zbyt często spotykane na pokazach. Może dlatego, że tegoroczna impreza miała między innymi upamiętniać setną rocznicę powstania lotnictwa węgierskiego. Zapowiedzi były naprawdę interesujące. W Kecskemét Airshow udział miały wziąć topowe, europejskie zespoły akrobacyjne z włoskim Frecce Tricolori na czele, który to zespół w tym roku obchodzi swoje 50-cio lecie. Dynamiczne pokazy pojedynczych samolotów również zapowiadały się ciekawie. Przegląd był pełny – od najnowocześniejszych maszyn klasy Rafale, Eurofighter czy F/A-18 aż po konstrukcje już wychodzące z użycia jak MiG-21 czy Mirage F-1. Także i statyka miała być przepełniona atrakcjami z ukraińskim Su-27 na czele. Przy takim planie pokazów nie sposób było nie podjąć decyzji o wyjeździe na Węgry. Oczywiście nie organizowałem się sam, lecz jak zawsze z ekipą ze Stowarzyszenia Air-Action (spfl.pl). Postanowiliśmy wyjechać wcześniej, by wziąć udział w piątkowych przylotach i treningach. Liczyliśmy na upolowanie przylotu ukraińskiej Su-27 no i zapoznanie się z topografią lotniska, tak by być w jak najlepszym miejscu już podczas samych pokazów. Nie mieliśmy akredytacji prasowych, postanowiliśmy uderzyć tak jak to się kiedyś robiło – pod barierki :) Ma to przecież swój niepodważalny urok. Na piątek zapowiadano bardzo nieciekawą pogodę i niestety prognozy się sprawdziły. Było po prostu szaro ze sporadycznymi przejaśnieniami i przejściowo padającym deszczem. W takie dni fotografuje się bardzo trudno z uwagi na panujące ciemności. „Za to”, gdy już uda się coś ustrzelić w miarę ostro, to zdjęcia są nieciekawe. Skupiliśmy się zatem na poznaniu topografii lotniska i… dobrej zabawie :) Lotnisko do pokazów usytuowane jest idealnie. Całość pokazu w zasadzie odbywa się ze słońcem w plecy. Można podejść blisko obydwu końców pasa startowego oraz objechać lotnisko dookoła. My zatrzymaliśmy się po jego północnej stronie, gdzie generalnie operują trenujące samoloty. Normalnie stalibyśmy pod słońce ale… w piątek słońca prawie nie było, więc to żadna przeszkoda. W powietrzu działo się dość sporo. Najciekawszy był trening francuskiego Rafale i oczywiście… przylot Su-27! Ta wyjątkowa maszyna przyleciała w asyście węgierskich dwóch MiG-29 i dwóch Gripenów. Wszystkie samoloty leciały w bardzo ciasnym szyku jakby takie rozwiązanie od dawna trenowały. Uwielbiam linię Su-27.  Zawsze robi na mnie super wrażenie. Szkoda tylko, że nie zobaczymy jej podczas pokazu dynamicznego. Sobota rano. Co ja piszę – rano… bardzo rano! :) Mieszkamy w hotelu oddalonym o jakieś 30 km od lotniska, trzeba więc trochę wcześniej wyjechać by zająć dobre miejscówki na lotnisku. Podczas pakowania sprzętu następuje jednak zmiana decyzji. Jedziemy nie na, ale za lotnisko, tam gdzie w wczoraj! Zapowiadana jest słoneczna pogoda. Czy to dobry pomysł? Całość pokazów pod słońce? Jak się później okazało – bardzo dobry! Wiąże się to z podejściem do fotografii lotniczej. Nam bardziej zależy na fotografii z zacięciem artystycznym, więc kontra jest jak najbardziej mile widziana. Fotografowanie pod słońce ma bowiem tą zaletę, że na kontrze wszelkie oderwania i inne zjawiska występujące na płatowcu zyskują na widowiskowości. Kosztem szczegółów samego płatowca. Do tego za lotniskiem wszystkie latające maszyny będziemy mieli jak na dłoni. W związku z naszą absurdalną godziną wyjazdu i tym, że pokazy zaczynają się tak naprawdę około godziny 10.30 mamy dużo czasu dla siebie. Oczywiście w dobrym towarzystwie czas płynie bardzo szybko. Dobra zabawa w smak Coli Light (rozjaśniona wersja tego napoju jest już chyba naszym patentem) sprawia, że nawet nie zauważamy jak zaczynają się pokazy. Na miejscówce za lotniskiem niestety omijają nas niektóre atrakcje, ale za to jak już jakaś maszyna wylatuje w naszą strefę, mamy ją pięknie na widelcu. Największe wrażenie lotniczo robi na mnie rumuński MiG-21. Ile wspomnień z dawnych lat wiążę z tą piękną maszyną. Pięknie też lotniczych dziadków reprezentuje Mirage F-1. Rafale – genialny samolot. Uwielbiam jego pokaz. Jest strasznie dynamiczny. Jego manewry, a głównie to co się dzieje na jego płatowcu w połączeniu ze światełkiem na kontrze daje niesamowite efekty. Hiszpański F/A-18 może nie lata rewelacyjnie, ale ta jego figura, w której lata niejako po prostokącie w pionie nad lotniskiem, usłana jest pięknymi zaburzeniami powietrza, szczególnie w narożnikach prostokąta… smaczny kąsek do sfotografowania. Szwajcarski Hornet lata o wiele ciekawiej. Zaskakuje nas totalnie, gdy podczas przelotu z dużą prędkością wylatuje na nas tuż znad lasu! Nikt nie zdążył mu zrobić zdjęcia ale wrażenie kapitalne! Przychodzi też czas na stały fragment wszystkich ostatnich pokazów w Europie czyli holenderskie i belgijskie demo na F-16. Nasze usytuowanie za lotniskiem sprawia, że jesteśmy bardzo blisko niektórych znanych nam na pamięć figur i mamy możliwość ustrzelenia ich z niewielkiej odległości. Holender pięknie wyprowadza z nurkowania ciągnąc za sobą długie wąsy oderwań. Belg natomiast ma najlepszy ze wszystkich przelot z dużą prędkością, po którym wyrywa świecą w górę nie zdejmując „ręki” z gazu. Zawsze zastanawia mnie, jak silne naprężenia panują w tym momencie na konstrukcji samolotu. Ewidentnie widać bowiem spore wygięcie skrzydeł w tym manewrze. Zespoły akrobacyjne z miejscówki za lotniskiem również wyglądają zupełnie inaczej. Możemy zapomnieć o figurach wykonywanych nad samym lotniskiem, ale niskie przeloty tuż nad nami robią niesamowite wrażenie. Końcówka pokazów to prezentacja węgierskiego lotnictwa. Strzelanina z udziałem Mi-24, nalot Gripenów na lotnisko, walka Migów z Gripenami sprawiają, że nie odrywamy aparatów od oczu. Wszystko okraszone tym, o czym do tej pory nie napisałem – dziesiątkami wystrzeliwanych flar prawie z każdej maszyny biorącej udział w pokazach! Wreszcie pokazy, które można nazwać festiwalem flar! Najpiękniej wyglądają wiązki flar odpalone z węgierskiego Mi-24, który prezentuje się hen daleko nad lotniskiem w rewelacyjnym malowaniu! Jutro go ustrzelimy :) Niedziela. Dziś, co by się nie działo, jedziemy na lotnisko. Już o godz. 6.30 stoimy w kolejce przed bramą. To pierwsze chyba pokazy, gdzie program jest tak naszpikowany atrakcjami, że trzeba tak wcześnie atakować teren. Po odstaniu w kolejce i kupieniu biletów wbijamy się jak najbliżej środka pasa pod barierki. Jest 7.30, a my zablokowaliśmy ostatnie wolne miejsca. Jest nas kilkunastu więc trochę tego miejsca potrzebujemy :) Barierki są dość wysokie, ale nie tak jak w Brnie, więc do przeżycia. Pogoda jest o wiele gorsza niż zapowiadano. Poranek był piękny, a teraz nadciągają chmury, które zasłaniają prawie całe niebo. Układ lotniska jest taki, że pomiędzy publicznością a pasem startowym znajduje się płaszczyzna przygotowania samolotów, które biorą udział w pokazach oraz droga kołowania, po której kołują maszyny przed i po pokazie. Z godziny na godzinę na lotnisko napiera coraz więcej narodu. Robi się ciasno ale… sympatycznie. Niestety znowu mamy panującą na niebie szarość i tak piękne maszyny jak MiG-21 czy cudnie pomalowany i strzelający flarami Mi-24 wychodzą nieciekawie. Główną atrakcją staje się fotografowanie kołujących samolotów i pozdrawianie pilotów. Nie zawodzi nas Capt. R. Amstutz z Patrouille Suisse, któremu jak zawsze podczas kołowania towarzyszy Flat Eric ;) Ciekawie wygląda MiG-21, którego elementy płatowca są chyba przez swój wiek tak beznadziejnie spasowane, że można odnieść wrażenie, iż samolot został zrobiony przez dzieci na zajęciach praktyczno-technicznych :) Jeszcze przed południem sporo zamieszania na publiczności robią nasze Biało-Czerwone Iskry, które defilują przed wygłodniałymi wrażeń widzami i podrywają się do pokazu jako pierwszy zespół akrobacyjny. Od południa zaczyna dopiero być słonecznie i zdjęcia nabierają kolorków. W porównaniu do sobotnich lotów nic się nie zmienia, ale… z perspektywy publiczności wszystko wygląda zupełnie inaczej. Oglądamy kapitalny pokaz Zoltana Veresa, choć mam wrażenie, że jest mniej widowiskowy niż ten w Piestanach. Świetnie prezentuje się węgierski C-17 Globemaster. O dziwo, rewelacyjny pokaz za sprawą kapitalnego pilotażu i gęstych smugaczy robi też czeska L-159 ALCA. Wreszcie można podziwiać zespoły akrobacyjne i zapolować na mijanki. Pokibicować obu zespołom latającym na F-5 czyli Patrouille Suisse i Turkish Stars. Po raz kolejny w tej konkurencji wygrywają Turcy. Na największe jednak uznanie z zespołów zasługują Frecce Tricolori. To co pokazują w swoim show, nawet takim starym wygom pokazowym jak my, składa ręce do oklasków! Mają w swoim repertuarze sporo nowych figur. Ich rozmach, stopień trudności i ta wyjątkowa precyzja sprawiają, że chwilami odkładam aparat i… podziwiam! Polecam wszystkim! To co FT wyprawiają w 2010 roku jest po prostu bajką :) Na koniec show węgierskiego lotnictwa. Z bliska wygląda to jeszcze bardziej przekonywująco. Salwa flar z przelatującego jako ostatniego MiGa-29 w swoim pięknym charakterystycznym malowaniu kończy pokazy. Pokazy, po których wszyscy długo jeszcze mieliśmy otwarte buzie. Trzeba przyznać, że Węgrzy spisali się znakomicie! Nie przez przypadek sami na swojej stronie piszą o Kecskemet Airshow jako jednej z pięciu największych imprez lotniczych w Europie. O których czterech pozostałych myślą, nie napisali :) Były to jedne z najlepszych pokazów, na jakich byłem w tym roku. Porównuję je do RIAT w Fairford. Jak się później okazało nie tylko ja. Jeden z moich kolegów z brytyjskiego forum poświęconego tematyce lotniczej określił węgierskie pokazy jako Kecskemet International Air Tattoo i… podoba mi się ten tok rozumowania :) Oby tak solidnie udało się przeprowadzić Air Show w Radomiu A.D. 2011.

Sławek "hesja" Krajniewski

W dniach 6 - 8 sierpnia po raz jedenasty odbył się mazurski festyn lotniczy. Miejscem tegorocznej imprezy było malownicze Jezioro Niegocin, a same pokazy można było podziwiać z giżyckiej plaży. Nad mazurską wodą zaprezentowały się wspaniałe maszyny, a miejsce pokazów było pięknym dodatkiem do całości imprezy. Na niebie nie zabrakło akrobacji indywidualnych i zespołowych, pokazowych przelotów zabytkowych samolotów, na których latali piloci podczas I i II wojny światowej. Na festynie mogliśmy podziwiać m.in.: The Flying Bulls na czterech samolotach Zlin 50LX, Christen Eagle II i Marka Szufę, który również zaprezentował się w symulowanej walce na samolocie Curtiss Jenny, pilotów litewskiego aeroklubu Kauno Aeroklubas na radzieckich maszynach szkolnych Jakowlew Jak-52, Dakotę DC-3 - legendarny amerykański samolot transportowy, 3AT3 Formation Flying Team na ultralekkich samolotach AT-3, a także Cessnę 172 na pływakach z pokazowym lądowaniem na wodzie. Niekwestionowaną atrakcją pokazów był niezawodny Marek Szufa i jego Christen Eagle II, który po raz kolejny udowodnił, iż jest obecnie jednym z najlepszych pokazowych pilotów w Polsce. Jego niskie przeloty na taflą wody, a także slalom pomiędzy masztami jachtów zapierały dech w piersiach i dostarczały niesamowitych wrażeń, które długo zostaną w pamięci. Nie można również nie wspomnieć o pokazach zrzutu wody z samolotu Dromader. Tegoroczne mazurskie pokazy lotnicze uznajemy za wyjątkowo udane i z niecierpliwością czekamy na kolejne.

Dnia 30 lipca 2010 w 12 Bazie Lotniczej w Mirosławcu miało miejsce niecodzienne wydarzenie - na lotnisku wylądował zespół akrobacyjny Biało-Czerwone Iskry w celu tankowania i przygotowania samolotów do przelotu nad Kostrzynem. Przelot, a właściwie „namalowanie” na niebie biało-czerwonej flagi, było jednym z najważniejszych punktów programu otwarcia Przystanku Woodstock, zorganizowanego już po raz szesnasty przez Jurka Owsiaka. Jadąc do bazy liczyliśmy na niewiele, traktując wyjazd raczej kronikarsko, i jako okazję do wyrwania się z codziennych obowiązków. Jednak dzięki Biało-Czerwonym Iskrą, jak i wspomagającej technicznie imprezę załodze Casy, spotkało nas bardzo miłe rozczarowanie. Biało-Czerwoni, nadlecieli w szyku i po ładnym rozejściu wylądowali. W trakcie obsługi technicznej maszyn, mogliśmy bliżej się przyjrzeć samolotom. Podczas wylotu nad Kostrzyn podziwialiśmy efektowny start całej formacji. Już w tym momencie byliśmy bardzo zadowoleni, jednak przyszłość pokazała iż największe atrakcje były dopiero przed nami. Po przelocie nad Kostrzynem samoloty powróciły do Mirosławca, aby ponownie uzupełnić paliwo. Przed wylądowaniem piloci zaprezentowali próbkę swoich akrobacyjnych umiejętności obsłudze bazy, co skrzętnie fotograficznie wykorzystaliśmy. Przeloty w szyku, z użyciem dymów, jak i bardzo efektowne rozejście do lądowania, zrobiły na nas niesamowite wrażenie. Ukoronowaniem tego dnia był start Casy, transportującej obsługę techniczną „Iskier”.  Piloci zaprezentowali nam, próbkę własnych umiejętności, jak i możliwości technicznych samolotu. Mała foto-relacja z tego dnia jest poniżej.

Mariusz "MarS" Suwalski

W sobotę 24 lipca 2010 wybraliśmy się na Piknik Lotniczy w Nowym Targu. Prognozy zapowiadały ulewne deszcze, pogoda jednak zaskoczyła nas na plus i zaserwowała słoneczny dzień. Było ciepło, a przewijające się na niebie chmury tworzyły ciekawe tło do fotografowania licznych statków powietrznych. Dzięki temu miłośnicy lotnictwa zgromadzeni w Nowym Targu mogli zaliczyć tę imprezę do udanych. Główną gwiazdą pokazów był Marek Szufa, który jak zwykle dał popis swoich niesamowitych umiejętności na samolocie Christen Eagle II. Sporych emocji dostarczyły widzom również akrobacje na samolocie Extra 330 - za sterami Artur Kielak. Poza tym uczestnicy pikniku mieli okazję zobaczyć w locie również śmigłowce: Robinsona R44 oraz policyjną Kanię. Desant z samolotu Casa-295 nie doszedł niestety do skutku ze względu na niesprzyjające warunki meteorologiczne w Krakowie. Nie zabrakło jednak szybowców i standardowych ‘piknikowców’ takich jak m.in.: AN-2; RWD-5 czy Jak-12.

W dniu 21 lipca 2010 odwiedziliśmy lotnisko w Mirosławcu. Była to nasza pierwsza wizyta, odkąd 12 Bazę Lotniczą w Mirosławcu i stacjonującą w niej 8 elt połączono we wspólny komponent lotniczy z 21 Bazą Lotniczą ze Świdwina, gdzie do tej pory stacjonowała 40 elt. Podczas wizyty w bazie dowódca komponentu płk dypl. pil. Ireneusz Starzyński znalazł chwilę czasu, aby z nami się spotkać. Ku naszemu bardzo miłemu zaskoczeniu klubowe koszulki, w które byliśmy ubrani, zostały natychmiast rozpoznane i usłyszeliśmy kilka komplementów dotyczących  fotografii widniejących na internetowej stronie  stowarzyszenia. Zmotywowani słowami dowódcy, wyruszyliśmy na nasze fotograficzne łowy. Panujący na lotnisku upał spowodował,  iż po paru minutach byliśmy po prostu mokrzy. Drugim skutkiem ubocznym tak wysokiej temperatury była ogromna termika na płycie lotniska. Druga tura lotów odbywała się już po zachodzie słońca, zniknął więc problem termiki, ale z powodu zapadających ciemności zaczęła się walka z czasami. Panoramowanie z czasami rzędu 1/20 - 1/15 nie należy do najłatwiejszych.  Robiliśmy jednak wszystko, aby wrócić „z tarczą”. Efekty naszych działań prezentujemy poniżej.

Czwartek rano. Strefa Park and View East (specjalnie wydzielona we wschodniej części lotniska strefa dla fotografów umożliwiająca zaparkowanie samochodu i fotografowanie z bezpośredniej bliskości pasa startowego) wypełniona prawie po brzegi miłośnikami lotnictwa chyba z całego świata. Od wczesnego poranka fotografujemy przyloty statków powietrznych, które wezmą udział w największych na świecie pokazach lotniczych czyli The Royal International Air Tattoo. Około godziny 9 daje się zauważyć silne podniecenie. Wszyscy nerwowo przygotowują sprzęt. Sprawdzają ustawienia. Patrzą w kierunku wschodnim. Powód jest jeden i to ten najważniejszy, dla którego większość zerwała się dziś wcześnie rano by mieć jak najlepsze miejsca do focenia. Lecą Raptory!!! W radiu rozbrzmiewa komunikacja wieży z pilotami, którzy otrzymują warunki do lądowania. Kto wie czy nie jestem tu jednym z najbardziej podnieconych fotografów. Po porażkach z 2008 i 2009 roku wreszcie ma się odbyć moja pierwsza foto-randka z F-22. Już nic nie może nam przeszkodzić. Już za momencik, już za sekundy. Są! Nad horyzontem widzę dwie kreseczki, które w miarę zbliżania się zaczynają przypominać linie tych niesamowitych maszyn. Wreszcie! Majestatycznie nadlatują w osi pasa startowego. Są cudowne. Tak brzydkie że aż piękne :) To wspaniale móc na własne oczy zobaczyć samoloty, którymi fascynuje się cały świat. Samoloty 5-tej generacji, które nie mają sobie równych na współczesnym polu walki i pewnie jeszcze długo równych sobie mieć nie będą. Kosmiczny wręcz wygląd, pięknie grające silniki. Nad lotniskiem robią rozejście do lądowania by pojedynczo wylądować tuż przed naszymi obiektywami. Przeszły nas dreszcze – prosimy o jeszcze! :) Mimo, że pokazy odbywają się w sobotę i niedzielę, w Fairford dobrze jest być już od środy. Od środy bowiem, a od czwartku szczególnie, na lotnisku dużo się dzieje. Kolejne maszyny przylatują, a te które już przyleciały, wykonują treningi do weekendowych pokazów. Nie ma co też planować wyjazdu w niedzielę, ponieważ w poniedziałek odbywają się odloty po pokazach, które są też nie lada gratką. Air Tattoo to nie tylko pokazy w locie, ale też i potężna wystawa statyczna. W poniedziałek wszystko co przyleciało, startuje i wraca do swoich macierzystych baz. Można zatem zobaczyć w powietrzu maszyny, które nie brały udziału w pokazach dynamicznych, a są super atrakcją dla każdego miłośnika lotnictwa. Same odloty wyglądają jakby się odbywały na taśmie produkcyjnej. W kolejce na pas stoi cała gama statków powietrznych, od tych malutkich do tych potężnych, od weteranów pierwszej i drugiej wojny światowej po naszpikowane elektroniką najnowocześniejsze konstrukcje. Każdy lotniczy świr znajdzie w tej mieszance coś ciekawego dla siebie. Czwartek południe. Strefa Park and View East. Oczekujemy pierwszego treningu Raptora. Już widać zamieszanie przy samolocie, już widać jak pilot zajmuje miejsce w kabinie. Kołuje. Każdy stara się zająć jak najlepszą pozycję do sfotografowania najpierw samego kołowania na pas, a później słynnego i znanego wszystkim startu tej cudownej maszyny. Start Raptora do pokazu polega na rozpędzeniu samolotu na bardzo małej wysokości tuż nad pasem a następnie ostrym poderwaniu i szybkim wyrównaniu na kilkuset metrach. Samo poderwanie z reguły okraszone jest zaburzeniem powietrza po grzbietowej części płatowca F-22. Filmik z tym startem widział już chyba każdy, ale na żywo niewielu z nas. Stąd takie napięcie w narodzie. Raptor kołuje i zatrzymuje się na pasie. Po przed chwilą zakończonej potężnej ulewie panuje piękna pogoda. Jestem zadowolony bo to idealne warunki do fotografii lotniczej! Błękitne niebo z delikatnymi chmurkami i pokryty wodą pas startowy. Oj będzie się działo! Od strony południowo-zachodniej w kierunku lotniska zbliża się jednak potężna  chmura zwiastująca kolejną ulewę. Będzie u nas za jakieś 20-30 minut i zrobi zapewne niezłe spustoszenie. Pokaz trwa 20 minut więc wszystko pasuje. Lecz co to? Raptor stoi i stoi na pasie. Dlaczego nie startuje? Przypomina się od razu sytuacja z 2007 roku z Krzesin i pokaz grupy Thunderbirds. Też czekali na pasie przy pięknej pogodzie by wystartować podczas totalnego oberwania chmury. Czy tu ma się to powtórzyć? Wszyscy błagalnie patrzą na samolot a on ani drgnie! Nagle ruszył ale… skołowuje z pasa? Może to i lepiej by przeczekać ulewę. Nie skołowuje! Po prostu zajął inną pozycję na pasie. Zajął i nadal czeka! Chmura jest coraz bliżej. Zaczynają padać pierwsze krople, które w moment przekształcają się w dramatyczną ulewę. Raptor… startuje! Po co w taki deszcz? Po to by wystartować, zrobić krąg i… wylądować :( Zatem pierwszy trening nieudany niestety. Na szczęście mamy jeszcze kilka dni. Biorąc pod uwagę potężną publiczność RIAT-u, organizatorzy podczas kolejnych edycji dopracowali się wręcz idealnego systemu dzielenia odwiedzających Air Tattoo ludzi wg ich potrzeb i zapatrywań. Są miejsca dla zwykłej publiczności, są miejsca dla seniorów, są miejsca dla fotografów lotniczych. Najlepszą, a co za tym idzie najdroższą opcją jest grupa Friends of RIAT (w skrócie FRIAT). Grupa ta dzieli się w zależności od liczby dni uczestnictwa na MACH1, MACH2 i MACH3. My oczywiście mieliśmy opcję MACH3, która dawała nam możliwość przebywania na lotnisku przez 6 dni w różnych, ciekawych fotograficznie strefach, w tym oczywiście w strefie specjalnie przeznaczonej dla FRIAT. Od środy do poniedziałku włącznie, dostawaliśmy codziennie programy lotów, różne informacyjne materiały a także gadżety Air Tattoo. W tym roku były to kubki termoizolacyjne z riatowskimi emblematami. Strefa FRIAT ma najlepiej usytuowaną trybunę z widokiem na pas. Trochę się tylko trzeba przyzwyczaić, by ogarnąć fotografowanie z długim obiektywem w pozycji siedzącej. Po kilku dniach przylotów i treningów, fotografowania w pełnym słońcu i totalnym deszczu, przyszła pora na foto-lotnicze święto! Weekend wielkiego fotografowania. Nie było momentu, żeby na niebie coś się nie działo. Wiele akcentów było nam dobrze znanych z innych imprez lotniczych, ale było też wiele nowości i wiele bardzo zaskakujących chwil. Oczywiście najciekawszym punktem programu były pokazy Raptora. Ta niesamowicie wyglądająca maszyna latała jeszcze ciekawiej niż wygląda. Wykonywane ewolucje dosłownie zapierały dech w piersiach. Kapitalnie się złożyło, że na jednych pokazach wystąpiły holenderski i belgijski F-16 Demo Team. Można było wreszcie w porównywalnych warunkach ocenić klasę Hiteca i Mitcha. Jaki rezultat? Dla mnie remis. Początek pokazu na korzyść Holendra (Hitec), druga część pokazu na korzyść Belga (Mitch). Niestety nad Fairford panuje zakaz odpalania flar więc pokazy straciły trochę na atrakcyjności. Wyczuwało się jednak w ruchach pilotów ciśnienie wywołane zarówno konkurencją jak i rangą pokazów, które pięknie przełożyło się na dynamikę figur akrobacji. Bardzo żałuję, że zarówno na treningach jak i podczas pokazów amerykański Super Hornet ani razu nie wstrzelił się w dobrą pogodę. Ta cudowna maszyna, ze swoją pełną gamą złowrogich podwieszeń wyglądała i latała przepięknie. Jednak szary samolot na szarym niebie nie mógł fotograficznie zachwycać. Giganci tańczą! Oj było kilku gigantów w powietrzu, było. Bombowce z okresu zimnej wojny czyli Avro Vulcan i B-52 Stratofortress prezentowały się jak zawsze cudownie. Szczególnie Vulcan, podczas pokazu którego komentator w pięknych słowach wychwalał ten jedyny egzemplarz tej wyjątkowej maszyny, która wspaniale oddaje geniusz brytyjskiej myśli lotniczo-technicznej. Wśród gigantów ani wyżej wymienione, ani C-17 Globemaster nie dorównały poziomem pokazu samolotowi, którego nie miałem jeszcze przyjemności poznać, czyli Airbusowi A400M. Ten czterosilnikowy kolos wyprawiał na niebie takie cuda, że co chwile było słychać odgłosy zachwytu na trybunach. Niestety zarówno w sobotę jak i w niedzielę nie miałem przyjemności być na trybunie i fotografować go z bliska. Coś udało mi się przyfocić z daleka podczas negocjacji z szefem działu PRESS RIAT :) Huk dopalaczy startujących maszyn stawia na baczność zmysły wszystkich na trybunie. To dwa Tornada podrywają się do pokazu. Pokazu w zasadzie niezapowiedzianego. Jak ja kocham tę maszynę. Dla mnie jest ona odzwierciedleniem potęgi szturmowego lotnictwa. Niby stara ale na pewno jedna z bardziej sprawdzonych w boju. Ze słów komentatora wynika, że pokaz będzie mieć właśnie bojowy charakter. I bardzo dobrze! W końcu to bojowa maszyna a nie akrobacyjna :) Okazuje się bowiem, że na lotnisku jest miejsce, w którym broni się nieprzyjaciel i piechota poprosiła o wsparcie lotnicze. Sytuacja żywcem wzięta z Afganistanu, gdzie obecnie brytyjskie Tornada prowadzą działania. Stąd poderwanie do boju dwóch maszyn. Robią kilka przelotów na dopalaniu i atakują z działek i rakiet miejsce oporu nieprzyjaciela. Niestety te środki okazują się niewystarczające. Pada rozkaz użycia bomb i totalnego wyeliminowania wroga. Nie wiemy co się wydarzy za chwilę ale widzimy, że sprawa jest poważna. Tornada idą parą na małej wysokości nad lotniskiem z dużą prędkością i… po ich przelocie następuje seria potężnych eksplozji!! Wooow, dawno nie widziałem tyle ognia! Kapitalny pokaz, rewelacyjny efekt. Miałem wrażenie, jakby rzeczywiście samoloty zrzuciły jakieś ładunki. O mocy pokazu niech świadczy fakt, że kilka jednostek straży pożarnej gasiło pożar lotniska :) Jak to zwykle na tego typu pokazach bywa, po przelotach samolotów odrzutowych następuje przerwa na tzw. drewutnie :) czyli samoloty z napędem śmigłowym. Jest to znakomity czas na zakup piwa, zjedzenie jakiejś zagadki metabolizmu czy zrobienie Game-Boy’a (przeglądanie zdjęć już zrobionych i kasowanie tych niefajnych). Taki czas właśnie nastał. Startują trzy samoloty zespołu o z pozoru dziwnie brzmiącej nazwie We Fly Team. OK. Wszyscy zajmujemy się wyżej przedstawionymi zajęciami lecz… co chwilę któryś z nas bierze aparat i zaczyna fotografować drewutnie. Dlaczego? Dlatego, że robią kapitalny pokaz! Nie dość, że samolociki są piękne zarówno kształtem jak i swoim błękitnym kolorkiem to jeszcze generują widowiskowe, kolorowe dymy ze swoich smugaczy. Brawa! Cała widownia podziwia pilotów. Lądowanie nie kończy pokazu. Samoloty podkołowują pod trybunę i co się okazuje? Okazuje się, że już wiem skąd wzięła się nazwa zespołu! Piloci są niepełnosprawni! Z tego co zauważam mają sparaliżowane nogi. Brawa tym większe! Szacunek! Dla mnie rewelacja. Będę ich wypatrywał na innych pokazach i wszystkim polecał. W oddali daje się słyszeć dziwny odgłos silnika. Nie jednego, ale wielu! Odwracam głowę i oczom nie wierzę. Cały pas startowy wypełniony maszynami z okresu Bitwy o Anglię! Pełna gama Spitfire’ów, Hurricane’ów, są nawet niemieckie Messerschmitty. Piękny gang silników. Po krótkiej prezentacji jeden po drugim startują do przelotu upamiętniającego jedną z największych bitew powietrznych w historii. Zaraz po weteranach do defilady startują Hawki, Tornado, dwa F-16, Mirage 2000, dwa F-15 i nowozelandzki Boeing 757. Aż żal bierze, że mimo iż tak pięknie o udziale Polski w Bitwie o Anglię mówi komentator, to żadna z naszych maszyn nie bierze udziału w przelocie. Polska na Air Tattoo wystawiła tylko jedną Su-22, która w dodatku stoi na statyce. Co gorsza egzemplarz wzięty chyba przypadkiem, bez żadnego malowania, godła, niczego. Nie rozumiem takiego działania. Mamy tak pięknie pomalowane Su-22, mamy idealnie na taką okazję pomalowanego MiG-29 (malowanie kościuszkowskie). Dlaczego nikt nie podejmie decyzji o wysłaniu maszyny, która lepiej zareklamuje nasze Siły Powietrzne w Europie? Od czego to zależy, bo chyba nie tylko od pieniędzy? Musi się jeszcze dużo zmienić w DSP by ktoś zrozumiał, że taka promocja jest bardzo istotna dla szerokiego społecznego poparcia naszych Sił Powietrznych. Już tylko przy tej jednej sztuce Su-22 tłum fotoreporterów był największy. Te zdjęcia idą w świat, a za nimi chwała lub nie dla naszego lotnictwa. My, podatnicy, bo w końcu z naszych pieniędzy to wszystko jest utrzymywane, musimy chcieć wspierać polskie lotnictwo. Będąc z niego dumni, będzie nam łatwiej zrozumieć jego finansowanie. Ot w politykę się wdałem – pewnie niepotrzebnie. Tymczasem zaczynają się przeloty upamiętniające Bitwę. Najpierw maszyny z II Wojny Światowej, później współczesne. Bardzo sympatyczny moment do fotografowania. Na szczęście poza komentarzem w głośnikach jest w powietrzu polski akcent – Spitfire w polskim malowaniu :) Zawsze coś :) Po niesamowitych pokazach najlepszych w Europie zespołów akrobacyjnych czyli Patrouille de France i Red Arrows, których opisywać nie trzeba gdyż są tak precyzyjni, że zawsze latają idealnie tak samo :) nadszedł czas na ostatni element pokazów. Wspólny przelot dwóch wspaniałych maszyn. Spitfire’a – legendarnego myśliwca z czasów II Wojny Światowej oraz Eurofightera Typhoon’a – nowoczesnego myśliwca niepodzielnie panującego na europejskim niebie współcześnie. Po dynamicznych, jakże różniących się od siebie startach obydwu maszyn, widzimy rzadko spotykany widok. Nad lotnisko nalatuje Spitfire z tuż za nim lecącym potężnym EF2000! Co ciekawe, mimo huku dwóch silników Typhoona, daje się wyraźnie odróżnić charakterystyczny gang silnika Spitfire’a. Wykonują kilka przelotów ku uciesze i podnieceniu tysięcy miłośników lotnictwa zebranych w dole. Gdy już myślimy, że to koniec – następuje kolejna ciekawostka. Po rozejściu się samolotów w nalocie na publiczność lecą one w przeciwległych kierunkach by zrobić zwrot o 180 stopni i… lecieć wprost na siebie na tzw. mijankę! Wrażenie niesamowite! Po pierwszej mijance następują kolejne. Niesłychana zabawa. Spitfire lata na bardzo dużej prędkości a Typhoon ledwie daje radę utrzymać ją na tym samym, dla niego niskim poziomie. Wygląda to jak wyjątkowy międzypokoleniowy balet w powietrzu. Po kilku chwilach przestaję robić zdjęcia, tylko patrzę i podziwiam. Nachodzi mnie jak zwykle w takich momentach refleksja nad geniuszem człowieka, który potrafił stworzyć tak rewelacyjne konstrukcje. Myślę sobie jak będzie wyglądało Air Tattoo za lat 50? Z kim wtedy w parze będzie latać Typhoon jako przedstawiciel wymarłej już 4,5 generacji? Organizacja pokazów od strony logistycznej na RIAT jest wręcz fantastyczna! Owszem, Air Tattoo to bardzo droga impreza dla każdego z uczestników, ale miło jest czuć się dobrze traktowanym na każdym kroku. Organizacja ruchu samochodowego zarówno na drogach publicznych jak i na parkingach, ruchu ludzi pomiędzy parkingami a strefami dla nich wyznaczonymi, busy wożące ludzi po lotnisku oraz z i na stację kolejową w Swindon, informowanie publiczności zarówno na materiałach drukowanych jak i w Internecie, poprzez megafony, rozmieszczone wszędzie tablice, wyjątkowa uprzejmość organizatorów, którzy na każdym kroku byli gotowi udzielić wszelkich informacji, itp., itd. To wszystko co roku sprawia wrażenie idealnie działającego mechanizmu. Jedyną rzeczą, której organizatorzy nie byli w stanie zapewnić podczas RIAT 2010 to pogoda. Niestety podczas całych pokazów ta nam nie sprzyjała. Albo było szare niebo bez jakichkolwiek kontrastów więc jak my to nazywamy: szare na szarym, albo ostre słońce bez wiatru szybko sprawiające, że powietrze nad lotniskiem zaczynało pływać a to skutkowało brakiem ostrości na zdjęciach. Były dosłownie chwile, kiedy było naprawdę pięknie. Murphy jednak nie spał. W tych chwilach latały konstrukcje, które niekoniecznie dawały tzw. wow-factor na zdjęciach. Kto by się jednak tym przejmował. Najważniejsza była wspólna zabawa, a tej nikt i nic nie jest nam w stanie zmącić. No i jeszcze jedna mała, acz szczególnie dla męskiej części czytaczy i oglądaczy ważna uwaga… W czasie pierwszych dziesięciu minut po wylądowaniu w Warszawie, widzieliśmy więcej pięknych kobiet niż podczas całego tygodnia w UK. Tego też organizatorzy Air Tattoo nie zapewnili :) Chociaż była to okoliczność, która sprawiła, że obiektywy skierowane były prawie zawsze ku górze! W Moskwie, podczas MAKSa nie było to już tak oczywiste :)

Sławek "hesja" Krajniewski

W dniach 26-27 czerwca po raz siódmy na terenie Muzeum Lotnictwa Polskiego na lotnisku Rakowice - Czyżyny w Krakowie odbył się Małopolski Piknik Lotniczy. Na krakowskim niebie zaprezentowało się wiele wspaniałych statków powietrznych. Opublikowany tuż przed piknikiem program obfitował w atrakcje, które sprawiły, że nie mogło nas tam zabraknąć. Na pikniku można było podziwiać kunszt maszyn z II Wojny Światowej i czasów powojennych, konstrukcje radzieckie, amerykańskie i polskie. Doskonałym przykładem jest amerykański Rockwell OV-10 Bronco, North American AT-6 Texan, Dornier Do-27. Za sterami Christen Eagle II wystąpił Marek Szufa, który zaprezentował także replikę Curtiss Jenny z I Wojny Światowej. Niekwestionowanym hitem był pokaz umiejętności akrobacyjnych Jurgisa Kairysa na Su-26, który sztukę akrobacji oraz panowanie nad tą maszyną opanował do perfekcji. W fantastycznym wykonaniu akrobacji szybowcowej można było podziwiać Jerzego Makulę, na specjalnie dla niego zbudowanym jedynym takim szybowcu na świecie MDM Solo Fox. Na pikniku wystąpili także członkowie Grupy Akrobacyjnej Żelazny w pokazie solowym oraz zespołowym, oraz Biało-Czerwone Iskry. Pogoda dopisała, więc wszyscy byli usatysfakcjonowani.

IV Płocki Piknik Lotniczy odbył się w dniach 19 i 20 czerwca 2010 roku. Nasza grupa Świrów Lotniczych dotarła tam w niedzielę. W pokazach brały udział maszyny historyczne takie jak Hawker Hurricane Mk XIIa, Spitfire Vb BM597, Jak 18, Po-2 Curtiss JN-4 Jenny, Havilland DH82A Tiger Moth, nowsze: AN-2, TS-11 Iskra, Turbolet, i najnowsze: AT-3, EXTRA-300, ZLIN-50, Christen Eagle II,  EC-135, wiatrakowce Xenon. Ale to nie te maszyny, które niedawno widzieliśmy w Góraszce czy w Dęblinie były atutem imprezy, lecz jej położenie, o czym za moment. Na miejsce pokazów dotarliśmy bardzo sprawnie dzięki skutecznemu naprowadzaniu na punkt przez lokalnych miłośników lotnictwa znanych nam z innych imprez. Po spotkaniu z naszymi przyjaciółmi poczuliśmy moc płockich pokazów – tuż obok nas, zza budynku hotelu gdzie był punkt prasowy, wystrzelił w pięknym przelocie samolot Curtis Jenny pilotowany przez Marka Szufę. Wtedy zrozumieliśmy sytuację – przed nami roztaczała się panorama na koryto Wisły, które było 50 metrów poniżej, a my z perspektywy Wzgórza Tumskiego mieliśmy wspaniały widok na ewolucje lotnicze odbywające się na wysokości naszych oczu. I właśnie korzystając z takiego położenia pokazów i wykorzystując swój kunszt piloci prezentowali maszyny w niskich przelotach. Pokazy w tym miejscu zorganizowano po raz pierwszy i był to idealny pomysł, który sprawi, że do Płocka będzie trafiać coraz więcej miłośników lotnictwa. Pokazy komentował niestrudzony orędownik lotnictwa Pan Tadeusz Sznuk – nikt tak jak on nie potrafi zaciekawić lotnictwem przypadkowych widzów, a i dać powód do uśmiechu lotniczym wygom.  Samoloty startowały z pobliskiego lotniska aeroklubowego i prezentowały przed widzami swój pokaz. Wyjątkiem była Iskra wymagająca betonowego pasa, która startowała z Modlina. Niestety zabrakło bardzo oczekiwanego w Płocku przedstawiciela „palnikowców” – samolotu Lim-2 zapowiadanego jako jedna z głównych atrakcji. Za to z gości specjalnych mieliśmy przelot śmigłowca Mi-24, który wracał z poligonu na macierzyste lotnisko i przyleciał zaprezentować się oglądającym. Podczas pokazów miała także miejsce symulowana akcja ratownicza śmigłowca z LPR, który lądował na plaży na wprost nas. A my na ostatnie atrakcje pokazów postanowiliśmy zmienić perspektywę. Znowu dzięki pomocy miejscowych przyjaciół sprawnie przemieściliśmy się na drugą stronę Wisły, na wprost punktu gdzie byliśmy wcześniej. Teraz znajdowaliśmy się na poziomie rzeki, ale za to mieliśmy płocką skarpę jako tło dla powietrznych ewolucji. A właśnie na zakotwiczonych na Wiśle barkach rozkładano 16-metrowe pylony, pomiędzy którymi miał odbyć się slalom samolotów. Widząc wstające dmuchane stożki na barkach poczuliśmy przedsmak imprezy rodem z czerwonych byków... W slalomie brały udział cztery samoloty – Christen Eagle II Marka Szufy i trzy samoloty Grupy Żelazny – dwa ZLIN-50 i EXTRA-300. Po zaprezentowaniu całej formacji nadszedł czas na indywidualny pokaz slalomu. Całość pokazów zaliczamy do bardzo udanych, z racji wyśmienitego towarzystwa i niespotykanej na żadnym lotnisku scenerii.

Z okazji 85-lecia dęblińskiej Szkoły Orląt w sobotę, 19 czerwca 2010 roku zorganizowany został Piknik Lotniczy. Ciekawy program, obejmujący m.in. walkę powietrzną myśliwców MiG-29 i F-16, pokaz polskiej grupy akrobacyjnej Biało-Czerwone Iskry (7 x TS-11 Iskra), pokaz łotewskich akrobatów Baltic Bees (4 x L-39 Albatros), świeżo odremontowanego samolotu Lim-2 czy też historycznego Hawker Huricane’a przyciągnęły spore tłumy na dęblińskie lotnisko. Niestety pogoda nie sprzyjała, wobec czego samoloty prezentowały się w dość znacznej odległości od publiczności. Dodatkowo walka powietrzna okazała się okrojoną wersją tej zapowiadanej – zamiast walki 2x2 zobaczyć można było tylko kilkuminutowe zmagania malborskiego MiGa-29 z krzesińskim F-16. Ciekawie zaprezentował się natomiast Lim-2, Hawker Hurricane, PZL M28 Skytruck, włoski szkolno-treningowy Aermacchi M-346 czy też niepozorny, ale bardzo zwrotny wiatrakowiec Xenon2. Nie zabrakło też standardowych punktów polskich pokazów lotniczych takich jak akrobacje zespołu Biało-Czerwone Iskry, samolotu PZL-130 Orlik, śmigłowców SW-4 oraz MI-24 czy też kilku sztandarowych cywilnych maszyn w bloku aeroklubowym (m.in. Jak-18, RWD-5, CSS-13, ZLIN-143, grupa 3AT-3). Pokazy zamknęła grupa akrobacyjna Baltic Bees.

W dniach 18-19 czerwca 2010 w miejscowości Gilze-Rijen miały miejsce największe pokazy lotnicze w Holandii: Luchtmachtdagen 2010. Program imprezy zapowiadał się bardzo ciekawie, ale to co zostało zaprezentowane, było wręcz imponujące. W pokazach wzięły udział najlepsze europejskie grupy akrobacyjne, takie jak Red Arrows, Patrouille de France, Turkish Stars czy latająca na helikopterach Patrulla Aspa. Podkreślić należy fakt, iż dość rzadko występują one wszystkie razem, na jednej imprezie. Obok maszyn historycznych w indywidualnych programach prezentowały się F-16 z Holandii i Belgii, węgierski Gripen czy też EF-2000 z Wielkiej Brytanii. Niezapomnianym przeżyciem był już tradycyjny pokaz holenderskiego lotnictwa „Airpower Demo”, podczas którego przedstawiono symulację ataku powietrznego połączonego z desantem na bazę lotniczą Volkel. Niestety na pokazach nie dopisała pogoda, niski pułap chmur zmusił część latających maszyn do zaprezentowania niskiego pokazu (tzw. low show), a niektóre (jak np. Patrouille de France) do jego przerwania, a krótkie - lecz intensywne - opady deszczu przemoczyły nas w pewnej chwili do suchej nitki. Nie ma jednak tego złego, co by na dobre nie wyszło... jedno z ciekawszych zdjęć z całych pokazów powstało właśnie w trakcie tej ulewy. Oczywiście na pokazach tej rangi nie mogło zabraknąć ekipy z SPFL, a dodatkowym miłym akcentem był fakt, że obecność ta została dostrzeżona przez naszych rodaków mieszkających na stałe w Holandii, o czym przekonaliśmy się z treści nadesłanych po powrocie maili.